राष्ट्रिय जनगणनाका लागी आवश्यक बिबरण संकलन गर्न जाने कर्मचारीहरूलाई शिक्षित भनिएका सहरी सम्भ्रान्त बर्गले नै असहयोग गरिरहेको सरकारी अधिकारीहरूले बताएका छन् ।
राजधानीमा सोमबार भएको कार्यक्रममा केन्द्रीय तथ्यांक विभागका महानिर्देशक नेविनलाल श्रेष्ठले खासगरि राजधानी उपत्यकामा असहयोग भइरहेको जानकारी दिए ।
“बिबरण संकलनका लागी गणकहरू जाँदा सहरका शिक्षित र सम्भ्रान्त भनिएकाहरूले घरको ढोकै नखोल्ने, खोले पनि बिबरण नदिने, दिए पनि अपुरो दिनेजस्ता समस्याहरू छन्,” श्रेष्ठले भने, “दूरदराजका गाउँहरूमा कर्मचारी पुग्न गाह्रो भए पनि पुगेपछि बिबरण संकलन गर्न सजिलाे छ ।”
सहरमा गोपनीयता भंग हुने डरले पेसागत, व्यवसायगत र बैंकिङ बिबरण दिन नमानेका हुन् । तर विभागले व्यक्तिगत गोपनीयताको पूर्ण प्रत्याभूति दिएको श्रेष्ठले दाबी गरे ।
व्यक्तिगत बिबरण जनगणनाका लागी मात्रै प्रयोग गर्नुपर्ने र त्यसबाहेक अन्य प्रयोजनका लागी प्रयोग गर्न नमिल्ने कानूनी व्यवस्था छ ।
“संकलन भएको व्यक्तिगत बिबरण राष्ट्रिय जनगणनाबाहेक अन्यत्र प्रयोग भएको वा भंग भएको खण्डमा संलग्न अधिकारीहरूलाई कारवाही गर्ने व्यवस्था छ,” श्रेष्ठ भन्छन्, “ढुक्क भएर बिबरण दिँदा हुन्छ । यदी व्यक्तिगत बिबरण दुरुपयोग भएमा दोषीहरूलाई कारवाही हुन्छ ।”
बचत, ऋण, सेयर, करजस्ता अति संवेदनशील व्यक्तिगत बिबरणहरू अन्य सरकारी निकायले समेत प्रयोग गर्न नपाउने व्यवस्था छ । तर कर प्रशासन, प्रहरी, सम्पति शुद्धिकरण विभाग, अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगजस्ता निकायहरूले बिबरण प्रयोग गर्ला कि भन्ने आशंकले सम्भ्रान्त बर्ग त्रस्त छन् ।
राष्ट्रिय जनगणनासम्बन्धि साक्षरता कमजोर भएका कारण समस्या आएको श्रेष्ठ स्वीर्काछन् । कोभिड–१९ काे महामारीका कारण संघीय सरकारले प्रशासनिक र प्रचारप्रसार शिर्षकका खर्चहरू कटौति गरे पछि राष्ट्रिय जनगणनाको प्रचारप्रसार प्रभावित भएको हो ।
बरिष्ठ पत्रकार ध्रुबहरी अधिकारीले एकातिर व्यक्तिगत गोपनीयताको संरक्षण गर्नुपर्ने र अर्कोतिर राष्ट्रिय जनगणनाकाे प्रचारप्रसार पनि गर्नुपर्ने भएकाले संवेदनशील हुनुपर्ने बताए । व्यक्तिगत गोपनीयतालाई प्रत्याभूति दिएर प्रचारप्रसार तथा बिबरण संकलनकाे काम गर्नु पर्नेमा अधिकारीले जोड दिए ।
कार्यक्रममा बरिष्ठ पत्रकार नम्रता शर्माले बिबरण संकलन गर्दा र सञ्चार सामाग्रीहरू तयार पार्दा लैंगिक तथा समावेशीकरणको संवेनशीलतालाई ख्याल गर्नु पर्नेमा जोड दिइन् ।
यसैगरि मिडिया एक्सन नेपालका अध्यक्ष लक्ष्मणदत्त पन्तले सञ्चारमाध्यमहरूले राष्ट्रिय जनगणनाको बिषयलाई प्राथमिकताका साथ उठान गर्नुपर्ने बताए ।
कार्यक्रम मिडिया एक्सन नेपाल, केन्द्रीय तथ्यांक विभाग, संयुक्त राष्ट्रसंघीय जनसंख्या कोष र युके एडले आयोजना गरेका हुन् ।
प्रतिक्रिया