सहकारीबाट सक्षम बन्दै घोराहीका महिला

रीता लामा 

मंसिर १, घोराही

कुनै समय सहकारीमा आबद्ध भएर दैनिक २० रुपैयाँ बचत सुरू गरेका महिलासँग अहिले करीब दुई करोड रुपैयाँको पूँजी छ भन्दा पत्याउन मुश्किल पर्ला ! तर घोराही–१८ गिठेपानीमा रहेको एकता महिला विकास बहुउद्देश्य बचत तथा ऋण सहकारी संस्था अहिले आर्थिक रूपमा सम्पन्न भइसकेको छ ।

सहकारीले ठूलो मात्रामा आर्थिक कारोबार गरिरहेको छ । ०५४÷०५५ सालतिर रुखमुनि बसेर सुरु गरिएको बचत सहकारीसँग अहिले आफ्नै तीन पक्की घरका साथै बेसार उद्योग पनि छ । सुरूमा २० रुपैयाँ पनि जम्मा गर्न धौ–धौ हुने महिलाले अहिले मासिक ५०० देखि २ हजार रुपैयाँसम्म नियमित बचत गर्ने भइसकेका छन् ।

गाउँका ६० महिलालाई जम्मा पारेर सुरू गरिएको सहकारीमा अहिले करीब ५०० को हाराहारीमा सदस्य पुगेको संस्थाकी अध्यक्ष यशोदा पाण्डेले बताईन् । आफूहरूले सहकारीमा जम्मा गरेको पूँजी कृषि, पशुपालन, व्यापार व्यवसाय, शिक्षा, स्वास्थ्यमा लगानी गरिरहेको उनले बताइन् ।

“शुरुमा बचत गर्न सिकाउन महिला विकासबाट कर्मचारी आउँदा हामी ढोका थुनेर लुक्थ्यौँ तर अहिले हरेक ठाउँमा पुगेर आफ्नो प्रष्ट विचार राख्ने भइसकेका छाँै,” पाण्डेले भनिन् ।

सहकारीले महिलाको आर्थिक पाटो मात्र नभई सीप, क्षमता र चेतना विस्तार पनि गरेको उनको दाबी छ । घोराहीको विकट क्षेत्र मानिने वडा नं १८ का करीब २ सय महिला आवद्ध सहकारीले बेसार उद्योग पनि सञ्चालन गरेको छ ।

बेसार रोप्नेदेखि बजारमा पु¥याउनेसम्म सहकारीमा आबद्ध महिला आफैँले गरिरहेका छन् । यहाँबाट उत्पादन हुने बेसार अहिले दाङ, पोखरा, काठमाडाँैको बजारमा पनि पुगिरहेको छ । बेसार कर्मचारी, चिकित्सक, ठूला होटलमा माग हुने गरेको उक्त सहकारीले जनाएको छ ।

सुरूमा ४८ महिलाले १ सय रुपैयाँको शेयर र २५ रुपैयाँ बचत गरेर सुरूआत गरेका अर्को सौभाग्य महिला बचत तथा ऋण सहकारी संस्थासँग अहिले ७५ लाख रुपैयाँ छ । उक्त सहकारीकी अध्यक्ष हुमा डिसीका अनुसार अहिले सहकारीमा २२ लाख रुपैयाँ त शेयर मात्रै पुगेको छ । सहकारी संस्थाले मासिक, दैनिक, ऐच्छिक र बाल बचत पनि सञ्चालन गरिरहेको छ ।

अध्यक्ष डिसीका अनुसार बचत मात्र होइन, सहकारीले महिलाका आयआर्जनमा लगानी पनि गरेको छ । महिलालाई आत्मनिर्भर बनाउने उद्देश्यले गरिएको लगानीबाट सहकारीमा आबद्ध महिला प्राय आत्मनिर्भर बनिसकेका छन् ।

“हाम्रो सहकारीबाट ऋण लिएर व्यवसाय शुरु गरेका महिला अहिले सक्षम भइसकेका छन्,” डिसी भन्छिनन्, “तरकारीखेती, पशुपालन र व्यापार गर्ने महिला धेरै छन् । सडकमा व्यापार गरेर बस्नेहरू सटरमा आइसकेका छन् ।”

सहकारी संस्थाले गरेका राम्रो गतिविधिको आधारमा अहिले सहकारीलाई सरकारी निकायले विश्वास गरेर सेवा केन्द्र सञ्चालन गर्न दिएको छ ।

घोराही १० नारायणपुरमा रहेको सर्वेश्वरी महिला बचत तथा ऋण सहकारी संस्था पनि एउटा सक्षम महिला सहकारीको रूपमा चिनिन्छ । उक्त सहकारीमा अहिले करीब ५५ लाख रुपैयाँ छ भने ६० लाख रुपैयाँ बराबरको भौतिक सम्पत्ति छ ।

सहकारी संस्थाले गाउँका करीब ६ सय ५० महिलालाई सहकारीमा आबद्ध गरेको छ । सहकारीकी अध्यक्ष मञ्जु न्यौपानेले सहकारीको लगानीबाट धेरै महिला बाख्रापालन, च्याउ उत्पादन, सिलाइकटाइ र अन्य व्यापार व्यवसाय गर्ने भइसकेका छन् ।

सहकारी संस्थाले हिंसामा परेकालाई आश्रय दिने उद्देश्यले महिला विकासको सहयोगमा सेवा केन्द्र सञ्चालन गरिरहेको छ । त्यस्तै महिलाका लागि चेतनामूलक कार्यक्रम, सीपमूलक र क्षमता अभिवृद्धिका कार्यक्रम आफूले सञ्चालन गरिरहेको केसीले बताईन् । अब सहकारीको कारोबारलाई कम्प्युटर प्रणालीमा लैजाने तयारी गरिरहेको केसीले बताइन् ।

जिल्लाको घोराही क्षेत्रमा मात्रै अहिले ११ महिला सहकारीले सयौँ महिलालाई एकताबद्ध गरेर करोडौंको कारोबार गरिरहेको घोराही उपमहानगरपालिका महिला, बालबालिका तथा सामाजिक विकास अधिकृत मोती विश्वकर्माले जानकारी दिइन् ।

घोराहीकै सैघा, सौडियार, लक्ष्मीपुर, रामपुर, धर्नालगायत स्थानमा रहेका महिला सहकारी संस्थाले आयआर्जन, सीपमूलक र चेतनामूलकजस्ता काममा अग्रसर रहेको विश्वकर्माले बताइन् । रासस